Arp expo in Bozar Brussel 10/11/24

Jean/Hans Arp en Sophie Taeber Arp expositie in Bozar Brussel
‘Friends, Lovers, Partners’

Op deze druilerige zondag reizen we af naar Brussel voor twee van mijn geliefde kunstenaars. Ik heb er niet voor niets zelfs een lezing en workshop van gemaakt! Na wat gedoe met een parkeerplek vinden, komen wij aan bij het bizar mooie gebouw van architect Victor Horta, een grootheid in de architectuur! Dit is een van zijn eerste gebouwen in een geometrische art deco! Het volledige gebouw is tegen de kunstberg opgebouwd (bij de opening in 1928 was dit nog een kaal en onontgonnen gebied met alleen het koninklijk paleis boven op de berg).
Klik op de foto's om deze volledig te zien. 

Zoals altijd ben ik opgewonden om al het moois weer met eigen ogen te gaan zien. Bij de expositie is een dik boek uitgegeven, dat ik voor de expo al deels heb gelezen via een lieve cursist van ons die de liefde voor Arp deelt. Het ziet er veelbelovend uit. Ik word ook altijd wat gespannen, beetje raar, maar ik hoop zo dat we weer veel ‘nieuw’ werk in het echt kunnen zien. Wij staan dus haast letterlijk te trappelen!

Deze prachtige tentoonstelling meandert door het prachtige gebouw, of zeg gerust paleis, van Bozar in Brussel. Steeds vind je één zijde van de wanden gewijd aan Sophie haar werken in de betreffende periode, aan de overkant als echte ‘Vrienden, Geliefde en Partners’, Jean/Hans zijn werken uit dezelfde periode. Vanaf het moment dat ze elkaar in een galerie in Zurich (1915) ontmoetten, is hun band sterk, onbreekbaar en zijn zij compleet verbonden met elkaar. Inmiddels, 109 jaar later, is hun kunst relevanter dan ooit.

Bijna elk jaar rijden Alex en ik voor een nieuwe expositie van de ‘Arpen’ naar het Arp Museum Bahnhof Rolandseck, vlak bij Bonn in Duitsland. Ik veronderstel dat onze beider liefde voor hun werk diep is geworteld. Nog altijd verbaast het mij hoe weinig mensen weten over hen en wie zij zijn. Ons atelier hangt inmiddels vol met posters van hun beiden. Toch val ik weer als een blok voor het werk van Sophie. Er is sprake van tijdloosheid, een pure schoonheid in het kleine en fijne. Een kussensloop aan het begin van de expositie vangt mijn oog. Ik bedenk mij dat haar werk op dit moment net zo mooi, zo niet nog mooier dan voorheen, zal worden gezien door de aanschouwer. 
Tuurlijk kies je bij zo’n bijzondere expositie geen winnaar, maar als die er was, dan wist ik het wel ;). 

Begrijp mij niet verkeerd, ik adem Jean/Hans Arp, ik heb zelfs als ode een beeld van hem op mijn lijf getattoeerd! De liefde zit diep, je begrijpt me. Diep van binnen besef ik me dat zij, Sophie, in een andere tijd leefde, waarin zij moest vechten tegen de mannen, om haar plek in de kunstwereld te veroveren. Iets waarvan ik vind dat te weinig wordt erkend. Het lijkt alsof er pas in de laatste jaren meer aandacht komt voor haar invloed op Jean/Hans zijn werk en vice versa. 
Zoals gewoonlijk lopen Alex en ik soms samen, soms alleen door de prachtige ruimtes van het Bozar. Soms staan wij stil bij iets dat ons raakt, verwonderd of blijdschap creëert, omdat wij het eindelijk in het echt kunnen zien en niet in de flinke stapel boeken die wij in de jaren hebben verzameld. Zoals altijd besluiten we aan het einde van de tentoonstelling  dat wij nog geen afscheid kunnen nemen van de werken, en lopen wij nogmaals terug. Inmiddels een standaard ritme van ons. Ons oog valt altijd op nieuwe dingen, als we weer teruglopen naar het begin van een tentoonstelling. 

Al eerder hebben Jean/Hans en Sophie Arp in het Paleis van de Schone Kunsten een gezamenlijke expositie gehad. Pas tien jaar na haar plotselinge dood, door een defecte kachel, krijgen de twee in 1953 een expositie waarin Sophie onder haar eigen naam kan exposeren. Zo jammer dat ze dit zelf niet meer heeft kunnen meemaken. 

Maar terug naar deze expositie! Samen zijn zij toch het power kunst-koppel van de 20ste eeuw! Sinds zij elkaar hebben ontmoet is er een band die onbreekbaar is. Zij inspireren en helpen elkaar. Zo maken ze niet slechts individueel werk, maar gaan ze ook samen werk maken! Iets waarin Alex en ik ons helemaal in kunnen vinden. Wij kunnen ons zo goed voorstellen, hoe zij gedurende avonden met vrienden of samen konden sparren over verschillende kunstuitingen en kunstenaars, hoe zij zich liefdevol met elkaars werk bemoeiden, hoe zij elkaar hielpen met individuele kunstwerken en vooral ook hoe zijn samen aan het werk konden gaan. Hun gezamenlijke werk staat zo los van hun eigen werk, het is echt een blend geworden!

Wat zo mooi is, is dat Jean/Hans en Sophie samen buiten de kaders gingen werken. Iets was niet alleen kunst als het een sculptuur of schilderij was. Sophie heeft altijd al met veel verschillende materialen gewerkt en werd daardoor vaak weggezet in de hoek van kunstnijverheid, volkomen onterecht, of course. Je ziet in de expositie dat hun gezamenlijke werk net zo belangrijk werd als hun individuele werk.
Ze gingen werken in verschillende velden, zoals poëzie, textiel, interieur, tekeningen, sieraden en nog zoveel meer, naast hun werk in sculpturen, schilderijen en grafiek. 
In hun individuele werk zie je snel terug wat van haar of van hem is.
Sophie                    Jean/Hans
Kleurrijk                 Sober
Cirkels                    Organisch
Rechte lijnen          Veel wit
Kunstnijverheid     Primaire kleuren

In de tijd van de Tweede Wereldoorlog, wanneer ze verhuizen naar Grasse in Zuid-Frankrijk, zie je dat haar werk licht en vrolijk blijft, maar Jean/Hans zijn werk wordt donkerder. Waanzinnig om te zien hoe zij beiden omgaan met het weinige materiaal dat zij vinden en gebruiken. Zoals de zakken waar het eten in wordt bewaard, wat voor hem prima materiaal blijkt te zijn om te gebruiken als schilderdoek/papier. 

De laatste zaal van de prachtige tentoonstelling is gewijd aan het plotselinge wegvallen van Sophie en het zwarte gat waarin Jean/Hans valt. Hij is werkelijk lost without her. Een traan ontsnapt mij, ik zou na 33 jaar waarin Alex en ik al ‘Friends, Lovers, Partners’ zijn, ook in een zwart gat vallen. Hij gaat na haar dood haar werk nog meer gebruiken als inspiratie voor zijn eigen werk. Hij verbouwt haar werk om nieuw werk te maken, zodat hij toch nog werk heeft want van hen samen is: een eerbetoon aan hun liefde voor elkaar en voor de kunst. 
Het overnemen van haar werk is altijd een controversiële move geweest van hem, ook wij hebben daar discussies over gehad. Door de expositie word ik toch milder in mijn oordeel, merk ik. Ik zie zijn verdriet en het verlies nog duidelijker dan eerst. Hij was radeloos. Het einde van de expositie valt rauw op ons dak, en we besluiten zoals altijd, maar nu met een zwaar hart en vol emoties, de expositie nogmaals te bekijken. Nu met andere ogen. 
Na deze exposities ben ik nog meer verliefd geworden op het werk van Sophie, en is hun band nog inniger. Ga het zien!

Bozar, Paleis van de Schone Kunsten
Ravensteinstraat 23 1000 BRUSSEL
De tentoonstelling Friends, Lovers, Partners is nog te zien tot 19 januari 2025

Openingstijden:
Dinsdag t/m zondag: 10:00 - 18:00 uur
Maandag gesloten
Entree voor alleen deze expositie: €18,00 p.p.

Wil je meer zien? Ga dan eens naar het Arp Museum!