De eerste vonk: Waarom elk idee een toevluchtsoord verdient en waarom een 'chaos schriftje' je hier bij helpt

Ik wil je iets vragen. Ken je dat gevoel? Je bent aan het koken en ziet in de wolk stoom boven de pan een vorm die perfect past bij je volgende beeldhouwwerk. Of je leest een zin in de krant en die ontsteekt een vuurwerk aan gedachten. Je loopt door de stad en de schaduw van een gebouw triggert een onverwacht concept. Voor een vluchtig moment is daar die vonk, die ingeving, dat geniale idee. Je voelt de opwinding, de energie. En dan... dan is het weg. Opgelost in de chaos van je dag. Je probeert het vast te houden, in je geheugen te prenten, maar het glipt weg als water door je vingers.

Als maker is er niets zo frustrerend als een vonk die niet wordt gevat. Ik ken dit gevoel maar al te goed, want mijn hoofd is een non-stop denkfabriek. Het is een bruisend circus van ideeën die elkaar razendsnel opvolgen. En ik heb geleerd dat een vonk die niet onmiddellijk een toevluchtsoord krijgt, simpelweg dooft. Dit blog gaat over de cruciale eerste stap in het creatieve proces: het creëren van een veilig thuis voor elke creatieve ingeving. Het gaat over het bevrijden van je geest, zodat die zich kan richten op wat hij het beste kan: creëren en verbinden.

De ‘lekkende emmer’ in je hoofd: Het kernprobleem
We zijn allemaal opgevoed met het idee dat we onze dingen moeten onthouden. Van school tot op de werkvloer, het geheugen wordt geprezen als de ultieme opslagplaats. Maar de waarheid is, zoals ik in mijn eigen passie voor boeken over psychologie en creativiteit heb geleerd, dat het menselijk brein een denkfabriek is, geen opslagruimte. Ons werkgeheugen, dat deel van je brein dat actief informatie vasthoudt en verwerkt, is vergelijkbaar met een emmer. Een emmer met een paar lekken. Je kunt er van alles in gieten – een geniale ingeving, een boodschappenlijstje, een afspraak – maar als je het niet gebruikt of verankert, sijpelt het weg.

Het voortdurend proberen te onthouden van die duizend en één ideeën die op een dag voorbijkomen, kost je een enorme hoeveelheid mentale energie. Dit fenomeen wordt in de psychologie ook wel cognitieve belasting genoemd. Je mentale processor raakt overbelast. Je brein is dan niet bezig met de vonk verder te laten ontvlammen en er iets mee te doen, maar met het vasthouden van de vonk zelf. En die constante spanning – die angst om iets te vergeten – is een van de grootste vijanden van de creativiteit. Het leidt tot mentale vermoeidheid en verlamming. Je voelt de opwinding van je creatieve impuls, maar je kunt hem niet omzetten in actie, omdat je mentale energie volledig wordt opgeslokt door de taak om die impuls überhaupt te onthouden.

De wetenschap spreekt: Bevrijd je geest van de last van het onthouden
Dit is geen zweverige filosofie; het is wetenschap. Ik ben enorm geïnspireerd door de vele boeken die ik verslind over de psychologie van creativiteit, en de theorieën die ik daaruit haal, pas ik al meer dan twee decennia toe in mijn lessen als beeldhouwdocent. Ik ben gefascineerd door het baanbrekende onderzoek van psychologen zoals Roy F. Baumeister, die het concept van 'ego depletion' en de impact van mentale inspanning op onze wilskracht bestudeerde. In zijn onderzoek toonde hij aan dat wilskracht en mentale energie, net als een spier, uitgeput kunnen raken. De constante mentale activiteit van het vasthouden van ideeën en taken in je hoofd put je uit, waardoor je minder energie en wilskracht overhoudt voor de échte creatieve taak: het creëren zelf.

Een van de meest effectieve remedies tegen deze uitputting is de 'brain dump' – het systematisch en volledig leegmaken van je hoofd. Dit is de psychologische bevrijding die je ervaart wanneer je alle gedachten, taken en ideeën die door je hoofd spoken, overbrengt naar een extern, betrouwbaar systeem. Het moment dat een idee is 'gevat', ervaart je brein een gevoel van opluchting. De mentale last wordt opgeheven, en je werkgeheugen wordt vrijgemaakt voor wat het het beste kan: denken, verbinden en creëren.

Door een idee op te schrijven, of op te slaan, vertel je je brein: "Oké, ik heb het. Je hoeft dit niet langer vast te houden. Je kunt nu verder met de volgende taak." Deze simpele handeling transformeert een vluchtige gedachte in een concrete, tastbare eenheid van informatie, klaar om later bewerkt te worden. Dit is het verschil tussen een idee dat je probeert te onthouden en een idee waar je voor zorgt.

Jouw anker in de chaos: De kracht van het 'chaos schriftje'
Voor mij is dit externe, betrouwbare systeem een fysiek 'chaos schriftje'. Een klein notitieboekje, altijd binnen handbereik. In tegenstelling tot digitale apps, heeft het geen batterij, geen notificaties, geen inlogtijd. Het is direct. Het is intuïtief. Het is een verlengstuk van je hand.

Dit schriftje is niet bedoeld om georganiseerd te zijn in de traditionele zin. De pagina's zijn een mix van schetsen, krabbels, inspirerende citaten, telefoonnummers van leveranciers, een gedicht dat je raakte, en een snelle notitie over een technische tip die Alex je in de les gaf. De chaos weerspiegelt de dynamiek van je denkproces. Het is een toevluchtsoord voor elke vorm van informatie die resoneert met je ziel, zonder dat je direct hoeft te bepalen of het een 'Project' of een 'Bron' is. Die categorisatie komt later, in een volgend stadium. Het gaat nu puur om het vangen.

En hier is de diepe kracht van dit fysieke proces: door je bevindingen niet digitaal op te slaan, maar in je eigen woorden op te schrijven of te tekenen, vormt het idee zich naar jou. Het krijgt jouw handschrift, jouw visuele taal, jouw persoonlijke draai. Je maakt het je direct eigen. Het wordt niet opgeslagen als een kopie van het origineel – het citaat, het interview of de podcast – maar als een organische notitie die al deels verwerkt en gerecycleerd is in jouw brein. Het is een creatieve daad op zich, en het zorgt ervoor dat de kennis echt van jou wordt, in een werkbaar format waar jij persoonlijk wat aan hebt. Dit is de eerste, cruciale stap in het transformeren van passieve informatie naar actieve, bruikbare kennis.
​
Dit schriftje is mijn anker. Het is een veilige, fysieke plek waar ik al mijn creatieve vonken parkeer. Ik vertrouw erop dat alles wat ik opschrijf, op de een of andere manier waardevol is. En die wetenschap geeft een immense rust. Het leert je dat het proces van ideeën verzamelen een liefdevolle, continue daad is. Over deze mindset en het gebruik van mijn heilige schriftje, geef ik een Masterclass: Het 'chaos schriftje' methode. Hierin vertel ik uitgebreid waarom dit wondermiddel mij redt op drukke, maar ook slome dagen, en waarom jij absoluut ook een 'chaos schriftje' moet hebben en hoe je deze het beste gebruikt. Maar voor nu kun je ook deze blog verder lezen voor een beknopte samenvatting.

Mijn superkracht en mijn anker: Een persoonlijk verhaal over ADHD
Voor mij is dit niet zomaar een methode; het is een essentieel onderdeel van mijn creatieve en persoonlijke welzijn. Ik heb ADHD, en voor mij is mijn brein een constant vuurwerk aan gedachten. Dit is een ongelooflijke kracht: ik leg razendsnel verbanden, denk out-of-the-box en mijn inspiratie kent geen grenzen. Maar het kan ook voelen als een storm waarin ik me soms dreig te verliezen. Mijn gedachten springen van het ene op het andere, en briljante ingevingen kunnen fragmenteren en verdwijnen voordat ik ze goed en wel heb kunnen pakken.

Het 'chaos schriftje' is het perfecte middel om met deze dynamiek om te gaan. Het vecht niet tegen mijn impulsiviteit, het omarmt die. De behoefte om direct vast te leggen wat er in me opkomt, is een van de kenmerken van mijn brein, en het schriftje is de directe uitlaatklep. Het bypasses de executieve functies die soms een hoge drempel vormen voor het starten van een taak. Ik hoef geen app te openen, geen categorie te kiezen; ik pak mijn schriftje en krabbel het op. Het is een onmiddellijke reactie op een interne behoefte. Het is mijn anker in de storm van mijn gedachten. Het geeft me een gevoel van controle over de chaos, en transformeert de angst om iets te vergeten in de opwinding van het vangen. Het is de tool die me in staat stelt mijn superkracht te benutten zonder dat de keerzijde ervan me overweldigt.

De eerste stap: Van kijken naar vangen
Dus, hoe begin je? De eerste stap is simpel: begin met vangen.

1. Koop een notitieboekje. Kies een schriftje dat je mooi vindt, dat bij je past. Een die je graag overal mee naartoe neemt.
2. Draag het altijd bij je. Je weet nooit wanneer de vonk toeslaat. Stop het in je tas, je zak, naast je bed.
3. Vang alles. Schrijf alles op wat je hoofd passeert en wat resoneert met je. Niet alleen ideeën voor beelden, maar ook:
   • Een zin uit een boek of podcast.
   • Een observatie over een textuur of een kleur.
   • Een snelle schets van een vorm.
   • Een technisch inzicht dat Alex je deelde in de les.
   • Een emotie die je voelt.
   • Een quote die je inspireert.​

4. Wees niet netjes. Deel van de magie is dat het niet perfect hoeft te zijn. Het is niet voor de  buitenwereld; het is voor jou. Schrijf het op zoals het komt, in de chaos die het is.Deze eerste stap, dit fundament van het vangen, is de meest cruciale van allemaal. Het is de stap waarin je je bevrijdt van de last van het onthouden en je je geest ruimte geeft om te ademen, te denken, en verbindingen te leggen.

De waarde die je direct voelt: Meer dan alleen notities
Door consistent je 'chaos schriftje' te vullen, zul je direct de waarde voelen. Je zult een nieuw gevoel van opwinding ervaren over de informatie die overal om je heen stroomt. Je zult meer aandacht besteden aan de boeken die je leest, de gesprekken die je voert, de wandeling door je eigen buurt, en de exposities die je bezoekt. Nu weet je dat ieder interessant idee dat je tegenkomt op een fijne manier kan worden opgeslagen en in een later stadium kan worden gebruikt. Je hoeft ze niet langer te onthouden, of te hopen dat je ze onthoudt. Je zorgt ervoor dat het gebeurt.

Het 'chaos schriftje' is een onmisbare opslagplek voor alle kennis en informatie die je bij de hand wilt hebben wanneer je gaat zitten om je ergens op te richten. Het is een creatieve omgeving die je op ieder moment en op iedere plek kunt betreden, wanneer het tijd is om iets te laten gebeuren. Het is de plek waar je die vonken verzamelt, zodat ze later in een volgend stadium kunnen uitgroeien tot een groot, vlammend vuur van creatie.

De eerste stap is het zetten van de eerste beitel in de steen. In de wereld van ideeën is die eerste stap het opschrijven van de eerste gedachte. Het is een daad van vertrouwen, een belofte aan jezelf om die kostbare vonken van inspiratie te koesteren.

Klaar om jouw creatieve flow te transformeren?
De reis van een creatief idee begint met die ene vonk. En de beste plek om die vonk te vangen, is met je eigen handen - in de rust en de ruimte van ons atelier. In onze proefles begeleiden we je niet alleen bij de eerste slag in de steen, maar geven we je ook de tools en mindset om je creativiteit echt te laten stromen.

Is deze samenvatting je in de smaak gevallen en wil je je verder verdiepen in die creatieve energie, en leren hoe je ideeën systematisch kunt vangen en ordenen? Ontdek dan de Masterclass: 'chaos schriftje' methode – een inspirerende training waarin je leert om jouw hoofd leeg te maken en je ideeënstroom te organiseren zonder je spontaniteit te verliezen.

Boek vandaag nog jouw proefles of start met de Masterclass: 'chaos schriftje' methode, en ervaar hoe structuur en vrijheid samenkomen in jouw creatieve proces.