De harmonie van vorm en klank — Barbara Hepworth’s liefde voor muziek

Sommige kunstenaars lijken de wereld niet alleen te zien, maar ook te horen. Barbara Hepworth was zo iemand. In haar handen werd steen meer dan materiaal. Het werd een instrument waarmee ze de stille muziek van het leven tot klinken bracht. Haar beelden hebben een ritme, een ademhaling. Ze lijken te luisteren, net als de kunstenaar zelf altijd luisterde – naar muziek, naar de natuur en naar de stem van het materiaal waarmee ze werkte. Om veel redenen is zij een van mijn, Simone van Olst, grootste idolen. Haar passie voor muziek is hier één van.

Barbara Hepworth werd geboren in 1903 in het Engelse Wakefield. Al jong groeide ze op in een huis waar muziek deel uitmaakte van het dagelijks leven. Haar vader speelde piano, haar moeder zong. Voor Barbara was muziek niet iets op de achtergrond, maar een manier om de wereld te begrijpen. Ze voelde dat klanken iets konden overbrengen wat woorden niet konden raken. Later zou ze zeggen dat ze tijdens het luisteren naar Bach beelden zag ontstaan in haar geest – lijnen, gebaren, structuren die zich vertaalden in de vormen die ze uit steen hakte.

Haar liefde voor muziek bleef haar hele leven een bron van inspiratie. Ze zag in muziek dezelfde principes terug als in beeldhouwkunst: spanning, harmonie, ritme en balans. Elk beeld dat ze maakte, was als een compositie waarin leegte, lijn en volume elkaar vonden.

De stilte die zingt
In de jaren dertig begon Barbara met iets wat haar werk voorgoed zou veranderen. Ze spande draden van metaal of nylon door haar sculpturen heen. Het waren dunne lijnen, maar ze brachten een groot effect teweeg. De snaren leken de ruimte tussen de vormen zichtbaar te maken, alsof de stilte zelf begon te trillen.

• Een van haar bekendste werken, Pelagos uit 1946, laat dat prachtig zien. Het is een houten sculptuur met zachte golvingen en blauwe snaren die het binnenste verbinden. De vorm doet denken aan de zee bij St. Ives, waar ze woonde en werkte, maar ook aan de klanken van een harp. Het beeld lijkt stil, maar je kunt er bijna een toon in horen.
• Later, in ​Stringed Figure (Curlew), werkte ze verder aan die combinatie van spanning en harmonie. De lijnen lijken te bewegen in het licht, alsof ze ademhalen. Ze wist iets ongrijpbaars vast te leggen: de trilling van het leven zelf.

Barbara zei vaak dat ze niet zozeer beeldhouwer wilde zijn van vaste vormen, maar van ruimte. Ze wilde de lucht, het licht, de leegte een rol geven – net zoals stilte een onmisbaar deel is van muziek.

De dans van ritme en ruimte
Naast muziek voelde Hepworth zich sterk aangetrokken tot dans. Ze bewonderde hoe dansers met hun lichaam ritme zichtbaar maakten. Voor haar waren beweging en balans onlosmakelijk verbonden met schoonheid. In haar sculpturen zie je die dans terug. De lijnen vloeien, de openingen ademen, het geheel lijkt te bewegen, zelfs al staat het stil.

Beeldhouwen was voor Hepworth een lichamelijke ervaring. Ze stond dicht bij haar materiaal, luisterde naar de klank van de beitel, voelde de weerstand van het steen. In dat ritme vond ze rust. Ze werkte niet vanuit een plan, maar vanuit een innerlijk gevoel voor evenwicht, zoals een muzikant zich laat leiden door de melodie.
​
Elk werk was voor haar een zoektocht naar harmonie. Niet naar perfectie, maar naar die subtiele balans waarin spanning en rust elkaar ontmoeten.

De natuur als melodie
Wie haar werk ziet, begrijpt al snel dat Barbara Hepworth niet los stond van de natuur. De vormen van haar beelden ademen het landschap van Cornwall, waar ze woonde en werkte. De zee, de wind, de rotsen en de lucht waren haar metgezellen. Ze keek niet naar de natuur als iets om te kopiëren, maar als een levend ritme dat ze wilde vertalen in vorm.

Tijdens de lezing en workshop De natuur volgens Barbara Hepworth bij Beeldhouwatelier Simone van Olst wordt die verbinding voelbaar gemaakt. Simone vertelt over Hepworths manier van kijken en luisteren. Ze laat zien hoe je als beeldhouwer kunt openstaan voor de ritmes in de natuur – in het ruisen van de wind, in de lijnen van een blad, in de zachte glooiing van een steen.

Tijdens de workshop ga je zelf aan het werk met dat idee. Je leert luisteren naar de steen, ontdekken waar spanning zit, waar ruimte ontstaat. Je zoekt niet naar een resultaat, maar naar een ritme dat klopt. Zo ervaar je iets van de stilte en de harmonie die Barbara Hepworth zo kenmerkten.

De nalatenschap van een muzikale dame
Barbara Hepworth geloofde dat kunst, net als muziek, een universele taal is. Een taal die rechtstreeks tot het hart spreekt, zonder woorden. Haar beelden nodigen uit tot stilte, maar ook tot luisteren. Ze lijken ons te herinneren aan iets wat we vaak vergeten: dat schoonheid niet luid hoeft te zijn om diep te raken.

Hepworths werk is nog steeds overal ter wereld te zien, maar haar echte erfenis ligt in haar manier van kijken en voelen. Ze liet zien dat kunst niet alleen een vorm is, maar ook een ritme dat voortkomt uit verbondenheid – met de natuur, met jezelf, met de wereld om je heen.

In het atelier van Simone van Olst leeft dat gedachtegoed voort. Daar wordt gewerkt vanuit aandacht, geduld en verwondering. Elke slag van de beitel, elke aanraking van de hand, draagt iets van diezelfde toewijding in zich.
​
Wie goed luistert, hoort in het atelier niet alleen het ritme van steen, maar ook iets van de melodie die Barbara Hepworth ooit hoorde. De melodie van evenwicht, stilte en leven.

Vind je eigen ritme in steen en voel, net als Barbara, de harmonie tussen mens, muziek en natuur. Meld je nu aan voor de lezing met workshop De natuur volgens Barbara Hepworth.