De verborgen orde in steen: Wiskundige schoonheid en geometrische principes in sculptuur met Alex Sluimer

Lieve kunstenaars met een oog voor structuur, makers die gefascineerd zijn door precisie, en iedereen die de logica achter schoonheid wil ontdekken,

Welkom terug op de blog van Beeldhouwatelier Simone van Olst! Ik ben Simone, en vandaag wil ik een heel bijzonder aspect van de beeldhouwkunst met jullie delen, een benadering die misschien minder voor de hand ligt dan organische of figuratieve expressie, maar die een minstens even diepe en blijvende schoonheid kan opleveren: de rol van wiskundige principes en geometrie in het creëren van sculpturen in steen. En wie kan ons beter wegwijs maken in deze wereld dan mijn gewaardeerde man en collega, Alex Sluimer?

In ons atelier in Leiden staat Alex bekend om zijn vermogen om complexe, abstracte concepten te vertalen naar heldere, tastbare vormen in steen. Waar ik vaak start vanuit een gevoel of een organische lijn, begint Alex’ proces niet zelden met een formule, een geometrisch principe, of een studie van verhoudingen die al eeuwenlang kunstenaars en architecten hebben geïnspireerd. Dit klinkt misschien abstract of zelfs een beetje droog, maar ik kan je verzekeren: de resultaten zijn allesbehalve dat. De sculpturen die voortkomen uit deze benadering bezitten een unieke helderheid, een innerlijke logica en een tijdloze esthetiek die zowel het intellect als het oog aanspreken.

Veel mensen denken bij wiskunde en kunst aan twee gescheiden werelden. Maar de geschiedenis bewijst het tegendeel. Van de piramides van Gizeh en de Griekse tempels, gebouwd volgens strikte geometrische verhoudingen, tot de complexe patronen in Islamitische kunst en de perspectiefstudies van Renaissance-​

meesters als Leonardo da Vinci; wiskunde en geometrie zijn altijd fundamentele instrumenten geweest voor de kunstenaar. In de beeldhouwkunst bieden ze een raamwerk voor het creëren van orde, balans, en een diep gevoel van harmonie. En wanneer deze principes worden toegepast op een materiaal als steen – met zijn inherente kracht, duurzaamheid en natuurlijke schoonheid – ontstaat er iets werkelijk bijzonders.

Geometrie: Meer dan vormen en lijnen
Wat bedoelen we precies als we het hebben over geometrie in de beeldhouwkunst? Het gaat veel verder dan alleen het werken met kubussen, bollen of piramides. Geometrie is de studie van ruimte, van verhoudingen, van de manier waarop vormen zich tot elkaar en tot de omringende ruimte verhouden. Het biedt een taal om structuur te geven aan onze ideeën en om complexe visies op een heldere manier te realiseren.

Alex Sluimer heeft een bijzondere gave om deze taal te spreken en te onderwijzen. Hij laat zien hoe geometrische concepten als de Gulden Snede – die mysterieuze verhouding die we overal in de natuur terugvinden, van de spiraal van een nautilusschelp tot de rangschikking van bloemblaadjes – kunnen worden gebruikt om sculpturen te creëren die een natuurlijke en vanzelfsprekende harmonie uitstralen. Hij verkent de Platonische lichamen (de tetraëder, kubus, octaëder, dodecaëder en icosaëder), vormen die door de oude Grieken al werden beschouwd als de bouwstenen van het universum, en onderzoekt hun symbolische betekenis en hun potentieel als basis voor sculpturale composities.

Maar het gaat niet alleen om oude principes. Alex verdiept zich ook in modernere concepten, zoals fractale geometrie – de oneindige herhaling van patronen op verschillende schalen, zoals je ziet in een varenblad of een sneeuwvlok – en hoe deze vertaald kunnen worden naar intrigerende, gelaagde sculpturen. Zijn benadering is altijd praktisch en gericht op de toepassing in steen. Hoe vertaal je een perfecte wiskundige vorm naar een materiaal dat zijn eigen karakter en soms ook zijn eigen onvoorspelbaarheden heeft? Hoe zorg je ervoor dat de precisie van het concept niet verloren gaat in de uitvoering?

Het proces: Van abstract principe tot stenen realiteit
Het creëren van een geometrisch of wiskundig geïnspireerd beeld in steen is een proces dat een grote mate van planning, precisie en geduld vereist. Dit is waar Alex’ methodische aanpak excelleert.

1. Concept en ontwerp. Vaak begint het met een idee gebaseerd op een geometrisch principe of een wiskundige reeks. Dit wordt uitgewerkt in schetsen, technische tekeningen en soms digitale modellen. Alex besteedt veel aandacht aan de exacte maten, hoeken en verhoudingen. Ook het maken van een maquette, bijvoorbeeld van karton, hout of gips, is een belangrijke stap om de driedimensionale implicaties van het ontwerp te doorgronden.
2. Materiaalkeuze. De keuze van de steensoort is cruciaal voor geometrisch werk. Hardere, fijnkorrelige steensoorten zoals graniet, hardsteen (arduin) of bepaalde marmersoorten lenen zich uitstekend voor het realiseren van scherpe lijnen, strakke vlakken en precieze details. De kleur en textuur van de steen moeten ook harmoniëren met het abstracte concept. Alex kan adviseren over welke steen het meest geschikt is voor een specifiek ontwerp, rekening houdend met zowel esthetische als technische eigenschappen.
3. Voorbereiding van de steen. Het rotsblok moet vaak eerst worden voorbewerkt tot een meer hanteerbare, geometrische basisvorm (bijvoorbeeld een kubus of een rechthoekig blok) van waaruit verder gewerkt kan worden. Dit vereist nauwkeurig meetwerk en het gebruik van geschikt gereedschap.
4. Uitzetten en hakken. Vervolgens worden de lijnen en vlakken van het ontwerp nauwkeurig overgebracht op de steen. Het hakken zelf gebeurt met grote precisie, waarbij voortdurend wordt gemeten en gecontroleerd of de vormen en hoeken exact volgens plan worden uitgevoerd. Dit is een fase die concentratie en een vaste hand vereist. Alex leert studenten hoe ze hun gereedschap (van puntbeitel tot vlakbeitel, van tandijzer tot bouchard) optimaal kunnen gebruiken om strakke, welgedefinieerde vormen te creëren.

5. ​Afwerking. De afwerking van een geometrisch beeld is vaak net zo belangrijk als de vorm zelf. Moeten de vlakken perfect glad en gepolijst zijn om licht te reflecteren en de precisie te benadrukken? Of is een meer matte, gezandstraalde of gebouchardeerde afwerking passender om de textuur van de steen te laten spreken en de vorm een andere tactiliteit te geven? Ook hierover kan Alex deskundig adviseren.Het resultaat van dit nauwgezette proces is een sculptuur die een gevoel van orde, rust en intellectuele helderheid uitstraalt. Het is een vorm van schoonheid die niet afhankelijk is van trends of persoonlijke smaak, maar die geworteld is in universele principes van harmonie en proportie.

Waarom geometrie in steen? De kracht van structuur en duurzaamheid
Je zou je kunnen afvragen: waarom zou je deze abstracte, soms strenge principes willen toepassen op een natuurlijk, organisch materiaal als steen? Juist de combinatie van de door de mens bedachte geometrische orde en de door de natuur gevormde steen levert een fascinerend spanningsveld op. De warmte en textuur van de steen kunnen de abstractie verzachten, terwijl de helderheid van de geometrische vorm de inherente kwaliteiten van de steen – zijn massa, zijn kleur, zijn structuur – juist kan accentueren.

Bovendien biedt het werken met geometrie in steen een aantal unieke voordelen:

• Tijdloosheid. Geometrische vormen en wiskundige verhoudingen hebben een universele en tijdloze aantrekkingskracht. Een goed ontworpen geometrisch beeld in steen zal zijn esthetische waarde behouden over generaties heen.
• Structurele integriteit. Geometrische principes liggen vaak ten grondslag aan stabiele en efficiënte constructies. Dit vertaalt zich in sculpturen die een inherente stevigheid en balans bezitten.
• Intellectuele diepgang. Het werken met en het beschouwen van geometrisch geïnspireerde kunst kan een intellectueel stimulerende ervaring zijn. Het nodigt uit tot reflectie over orde, systeem, en de patronen die onze wereld vormgeven.
• Veelzijdigheid. Hoewel vaak abstract, kan geometrie ook worden toegepast in meer gestileerde figuratieve of architectonische sculpturen, waardoor een breed scala aan expressieve mogelijkheden ontstaat.

Alex Sluimer als gids in de wereld van geometrische sculptuur
Het verkennen van wiskunde en geometrie in de beeldhouwkunst kan in het begin ontmoedigend lijken, vooral als je geen wiskundige achtergrond hebt. Dit is waar de begeleiding van een deskundige als Alex Sluimer van onschatbare waarde is. Alex heeft het zeldzame talent om complexe concepten op een heldere, begrijpelijke en vooral praktische manier uit te leggen. Hij focust niet op abstracte theorie, maar op de concrete toepassing ervan in het maakproces.
​
In de cursussen en masterclasses die Alex in ons atelier geeft, leer je:

• Geometrische principes te begrijpen en toe te passen. Van basisvormen en verhoudingssystemen tot complexere ruimtelijke constructies.
• Ontwerpen te maken die gebaseerd zijn op logica en precisie. Je leert hoe je een idee vertaalt naar een technisch uitvoerbaar plan.

• Specifieke technieken voor het werken met steen om geometrische vormen te realiseren. Van nauwkeurig meten en uitzetten tot het hakken van strakke vlakken en scherpe lijnen.
• De relatie tussen vorm, materiaal en afwerking te doorgronden. Hoe de keuze van de steen en de manier van afwerken de uitstraling van een geometrisch beeld beïnvloeden.

Alex’ benadering is geduldig en ondersteunend. Hij moedigt experiment aan, maar zorgt er tegelijkertijd voor dat je een solide basis van kennis en vaardigheden opbouwt. Hij deelt zijn passie voor de verborgen orde en schoonheid die in geometrie en wiskunde besloten liggen, en laat je zien hoe je deze kunt ontsluiten in je eigen steensculpturen. Het gaat er niet om dat iedereen een ‘wiskundige kunstenaar’ wordt, maar wel dat je de tools en inzichten krijgt om geometrische principes te gebruiken als een verrijking van je eigen artistieke vocabulaire, ongeacht je persoonlijke stijl.

Een uitnodiging tot orde en harmonie
De wereld van geometrie en wiskundige principes biedt een eindeloze bron van inspiratie voor de beeldhouwer die op zoek is naar helderheid, structuur en een diepere, universele schoonheid. Het is een pad dat precisie, geduld en een zekere intellectuele nieuwsgierigheid vereist, maar dat kan leiden tot werken van een buitengewone kracht en elegantie. En wanneer deze principes worden toegepast op het edele en duurzame materiaal steen, ontstaan sculpturen die de tand des tijds kunnen doorstaan, zowel fysiek als esthetisch.

Bij Beeldhouwatelier Simone van Olst zijn we er trots op dat we, dankzij de unieke expertise van Alex Sluimer, een plek kunnen bieden waar deze fascinerende benadering van de beeldhouwkunst verkend en ontwikkeld kan worden. Of je nu al een affiniteit hebt met geometrie, of gewoon nieuwsgierig bent naar hoe je meer structuur en precisie in je werk kunt brengen, wij nodigen je van harte uit om deze wereld te komen ontdekken.

Bezoek onze website voor informatie over de specifieke cursussen, workshops of masterclasses die Alex Sluimer geeft op het gebied van geometrische en wiskundige sculptuur. Neem contact met ons op als je vragen hebt of als je wilt overleggen hoe deze benadering jouw artistieke ontwikkeling kan verrijken. Ontdek de voldoening van het creëren van orde uit chaos, van het vinden van harmonie in verhouding, en van het realiseren van een visie met precisie en vakmanschap in steen.

De verborgen orde wacht om door jou onthuld en vormgegeven te worden.

Met gestructureerde, creatieve groet,

Simone van Olst
Beeldhouwatelier Simone van Olst, Leiden