Maar hier komt de ongemakkelijke waarheid: er is geen scheidingslijn tussen ons innerlijke zelf en ons leven. Geen haarscherpe lijn tussen de persoon die je bent en de professional die je probeert te zijn. De overtuigingen en opvattingen die ons denken in de ene context vormen – die diepe, vaak onbewuste programmering – duiken onvermijdelijk ook in andere contexten op. Wat je gelooft over jezelf, over je capaciteiten, over de wereld, dat manifesteert zich overal. In de manier waarop je je mail organiseert, hoe je je werkplek inricht, tot in de diepste vezels van je creatieve proces.
Die relatie is complex en uniek. Ze is beïnvloed door je persoonlijkheid, je leerstijl, je relaties en je genen. Je hebt geleerd om op een bepaalde manier op informatie te reageren. Je hebt een standaard ontwikkeld voor de manier waarop je binnenkomende informatie behandelt: met verwachting, met angst, met opwinding, met twijfel aan jezelf, of met een complexe mix van gevoelens die uniek is voor jou. Het is een soort emotionele filter die bepaalt wat je toelaat, wat je opslaat, en hoe je ermee omgaat.
Die standaard houding ten opzichte van informatie kleurt ieder aspect van je leven. Zo richt jij je werkplek in. Zo richt jij je digitale archief in, of het nu je drive is, je iCloud, of die map 'Downloads' die stiekem je ergste nachtmerrie is. En zeker in deze tijd, waarin alles digitaal is en de informatiestroom onophoudelijk, wordt dit een cruciaal punt. De kwaliteit van ons denkwerk is een van de bepalende kenmerken geworden van onze identiteit, onze reputatie en onze kwaliteit van leven. We krijgen continu te horen dat we méér moeten weten, méér moeten verwerken, méér moeten onthouden om onze dromen en doelen waar te maken.
Dit is geen pleidooi tegen leren of informatie vergaren. Absoluut niet. De diepte die kennis met zich meebrengt is van onschatbare waarde. Maar er is een wezenlijk verschil tussen informatie opslaan om te 'presteren' en informatie internaliseren om 'verbinden' en 'creëren'.
Laten we eens kijken naar de neurologische kant van het verhaal. Daniel Kahneman, de Nobelprijswinnaar en auteur van Thinking, Fast and Slow, introduceerde de concepten van Systeem 1 en Systeem 2 denken. Systeem 2 is ons bewuste, inspannende, logische denken – de modus waarin we problemen oplossen, complexe berekeningen uitvoeren, en project deadlines halen. Dit is de modus die continu wordt geactiveerd in onze prestatiegerichte maatschappij. Maar creativiteit, die spontane, intuïtieve sprong, komt vaak voort uit een heel andere staat van zijn. Een staat waarin het brein de vrijheid krijgt om te dwalen, verbanden te leggen die op het eerste gezicht onlogisch lijken, en te putten uit een diepere, minder gestructureerde bron van informatie. Dit is waar de zogenaamde 'Default Mode Network' (DMN) in ons brein een rol speelt. Dit netwerk is actief wanneer we niet gefocust zijn op een externe taak, wanneer we dagdromen, herinneringen ophalen, of nadenken over de toekomst. Studies, zoals die van Dr. Marcus Raichle en zijn team, hebben aangetoond dat dit DMN cruciaal is voor zelfreflectie, perspectief nemen en... je raadt het al, creativiteit. De constante druk om te 'presteren' houdt ons gevangen in Systeem 2 denken en onderdrukt de activiteit van het DMN, waardoor de poorten naar diepe creativiteit gesloten blijven.
Wat gebeurt er als je die druk loslaat? Als je erkent dat je brein geen fabriek is die efficiënt input verwerkt en output produceert, maar eerder een woeste, vruchtbare jungle waarin ideeën groeien en elkaar kruisen op de meest onverwachte manieren? Dit is waar de "Chaos Schriftjes" methode om de hoek komt kijken.
Dit is geen nieuwe truc. Denk aan de aantekeningen van Leonardo da Vinci, vaak chaotisch, vol met uitvindingen, anatomische studies en kunstzinnige schetsen, kriskras door elkaar. Of de notitieboeken van Charles Darwin, een schat aan observaties en ideeën die uiteindelijk leidden tot revolutionaire inzichten. Deze genieën waren geen slaven van systemen; ze lieten hun brein vrij.
De "Chaos Schriftjes" methode is de erkenning dat je hoofd een creatieve databank is. Het is een plek waar verbanden worden gelegd die op het eerste gezicht nergens op slaan, maar die later de kiem kunnen zijn van je meest briljante ideeën. En door die gedachten, die flarden van inzicht, ongecensureerd en zonder oordeel vast te leggen, creëer je een spiegel van je innerlijke landschap. Je externaliseert de 'chaos' op papier, waardoor je hoofd de broodnodige ruimte krijgt om te ademen en nieuwe dingen te creëren.
Denk aan de concepten uit het boek Where Good Ideas Come From: The Natural History of Innovation van Steven Johnson. Hij stelt dat grote ideeën niet zomaar uit het niets ontstaan, maar voortkomen uit de 'adjacent possible' – het combineren van bestaande ideeën op nieuwe manieren. En die combinaties ontstaan vaak in omgevingen waar ideeën vrijelijk kunnen 'botsen' en 'mengen', zonder rigide structuren. De "Chaos Schriftjes" zijn zo'n omgeving voor je eigen gedachten. Het is een persoonlijke 'adjacent possible'.
Het omarmen van je "chaos schriftje" en de bijbehorende methode is een daad van verzet tegen de verstikkende productiviteit doctrine. Het is een erkenning dat je niet elk moment van je leven kunt en hoeft te optimaliseren. Het is een uitnodiging aan je brein om te spelen, te dwalen, en te associëren zonder druk. En juist in dat speelse dwalen, in die schijnbare 'inefficiëntie', zit de sleutel tot diepe creativiteit en authentieke voldoening.
De neurobioloog Erik Kandel, Nobelprijswinnaar en expert op het gebied van geheugen, heeft uitgebreid geschreven over de complexe processen van leren en geheugen. Hoewel zijn werk diepgaand wetenschappelijk is, kun je eruit afleiden dat het brein geen simpele harde schijf is. Het is een dynamisch systeem dat voortdurend nieuwe verbindingen legt en oude versterkt. Door jezelf de vrijheid te geven om op een 'ongeorganiseerde' manier te associëren, moedig je die plasticiteit van het brein aan. Je creëert een rijkere, meer verbonden interne wereld.
En die rijkere interne wereld leidt tot groei en een open blik. Want wanneer je leert vertrouwen op je intuïtie, wanneer je de waarde van 'irrelevante' informatie leert zien, dan ga je de wereld anders bekijken. Je wordt scherper in het observeren van details, het leggen van onverwachte verbanden tussen ogenschijnlijk ongerelateerde concepten. Dit is de kern van divergent denken, een sleutelaspect van creativiteit dat vaak wordt onderdrukt door de focus op convergent (probleemoplossend) denken. De psycholoog J.P. Guilford, die al in de jaren '50 onderzoek deed naar creativiteit, benadrukte al het belang van divergent denken: het vermogen om veel verschillende, unieke ideeën te genereren vanuit één startpunt. De chaos schriftjes zijn de ultieme speeltuin voor divergent denken.
Wij zeggen altijd: "Je voegt geen vorm toe aan de steen; je ontdekt de vorm die er al in schuilt." Dat is exact dezelfde filosofie als die van de "Chaos Schriftjes". Je voegt geen structuur toe aan je gedachten; je onthult de inherente verbanden die er al zijn, wachtend om gezien te worden. Je beitelt weg wat niet essentieel is, zodat de ware essentie tevoorschijn komt. Of het nu een marmeren beeld is of een plotseling inzicht na het doorbladeren van je kris-kras schriftje.
Mijn ADHD, vaak gezien als een "chaos-factor", is voor mij juist een superkracht in dit proces. Het is de motor die me helpt om razendsnel verbanden te leggen, om diep in mijn 'creatieve databank' te duiken en informatie te verbinden op manieren die anderen misschien over het hoofd zien. De "chaos schriftjes" methode is de ultieme uitingsvorm van deze kracht. Ze vormen de brug tussen de schijnbare wanorde van gedachten en de diepe, zinvolle inzichten die daaruit kunnen voortvloeien. Ze zijn mijn externe harde schijf voor mijn interne, snel bewegende gedachtestroom. Ze vangen de vluchtige vonken die anders verloren zouden gaan in de ether van een te gestructureerd digitaal bestaan.
De drang om alles digitaal en perfect geordend te hebben, leidt vaak tot een verstikkende sterielheid. Het ontneemt ons de mogelijkheid om de 'geuren en kleuren' van onze eigen gedachten echt te ervaren. De textuur van het papier, de inkt die uitloopt, de haastige krabbel, de onleesbare notitie – het zijn allemaal sporen van een denkproces dat geleefd heeft. Dat authentiek is. Dat menselijk is.
De "Chaos Schriftjes" methode is een uitnodiging om die fundamentele relatie met informatie te herijken. Om die standaardhouding van angst, verwachting of twijfel los te laten, en te vervangen door een houding van nieuwsgierigheid, speelsheid en vertrouwen in je eigen vermogen om verbanden te leggen.
Dus, de volgende keer dat je overweldigd wordt door de informatiestroom, of gefrustreerd raakt door de drang om 'productiever' te zijn, pak dan eens een leeg schriftje. Een willekeurig schriftje. En begin. Zonder plan, zonder structuur, zonder oordeel. Laat je gedachten vloeien, precies zoals ze zijn, in al hun rommelige, briljante glorie. Durf die verbanden zichtbaar te laten worden. Durf de rust te vinden in de schijnbare chaos van je eigen creativiteit. En voel de groei en de open blik die daaruit voortkomen. Want in die ongetemde ruimte, daar ligt jouw diepste, meest authentieke scheppingskracht. En daar, in die verworven vrijheid, ligt ook het plezier van het leven. Het plezier van echt aanwezig zijn, met alle 'chaos' van dien.
Waarom begin je niet vandaag met jouw eigen chaos schriftje? Pak die pen, laat de gedachten stromen, en ervaar de bevrijding die het met zich meebrengt. En als je die bevrijding en die nieuwe blik op creativiteit in 3D wilt ervaren, dan staat de deur van ons atelier in Leiden wagenwijd voor je open.
Bij ons kun je beeldhouwen in steen zelf ervaren, en deze methode van overvloed direct in de praktijk brengen onder de bezielende begeleiding van Alex en mij. Vergeet ingewikkelde jaarprogramma's en vaste verplichtingen; wij werken met een flexibel strippenkaart systeem. Dit is perfect voor iedereen die zijn tijd zelf wil indelen, of je nu een druk schema hebt of van iets verder weg komt. We begrijpen dat jouw tijd kostbaar is, en we willen dat je kunt creëren wanneer het jou uitkomt.
We geven les op dinsdag- en woensdagavond, en speciaal voor de weekend-creatievelingen ook op zaterdagen van 10.00 tot 16.00 uur. Dit geeft iedereen de kans om deze diepgaande ervaring op te doen en echt de verbinding aan te gaan met zichzelf en de steen.